Democratie en rechtsstaat zijn als een eeneiige tweeling, zonder democratie geen rechtsstaat en zonder rechtsstaat geen democratie. Zeker nu een tijdperk aanbreekt waarin we van de oude naar een nieuwe democratie gaan zal het fundament daaronder – de rechtsstaat – zo stevig mogelijk moeten zijn. Burgers moeten zich veilig voelen. Zij leven – binnen democratisch vastgestelde grenzen – in vrijheid en kunnen zich ontplooien. Waar nodig zorgt de gemeenschap voor de gemeenschap en voor het individu.
Nederland is een rechtsstaat en als we het met z’n allen over één ding eens zijn, is het dat dit zo moet blijven. Maar onze rechtsstaat is niet een cadeautje, er is in het verleden keihard voor gewerkt en gevochten. Dat schept verplichtingen voor ons, in het heden en in de toekomst. Zoals de democratie gemoderniseerd moet worden, zal ook de rechtsstaat onderhouden, gerenoveerd en verbouwd moeten worden.
De grootste fout die gemaakt kan worden is denken dat het goed is zoals het is en dat de klus geklaard is, met dank aan de bouwers. Er zit namelijk een vette adder onder het gras. De dragende pijler onder onze rechtsstaat is het vertrouwen dat onze inwoners daarin hebben. Dat vertrouwen is te voet gekomen maar kan te paard verdwijnen. En wanneer het vertrouwen verdwenen is leven wij niet
Rechtsbescherming
Ieder mens heeft rechten. Die wetenschap draagt bij aan ons gevoel van veiligheid. Die rechten moeten niet alleen zonder belemmering uitgeoefend kunnen worden, maar ook afgedwongen kunnen worden als het er op aankomt. Daarvoor is essentieel dat iedereen direct toegang heeft tot goede en betaalbare rechtsbijstand en vervolgens zonder enige belemmering de stap naar de rechter kan maken.
En daarom:
Krijgt iedereen weer toegang tot goede en betaalbare rechtshulp en wordt de stap naar de rechter weer voor iedereen mogelijk (door de drempels van eigen bijdragen en griffierechten naar een acceptabel niveau terug te brengen)
- Worden de op te leggen straffen gemoderniseerd en uitgebreid door forse uitbreiding van taakstraffen als compensatie van de schade aan de samenleving
- Worden kortdurende gevangenisstraffen teruggedrongen, wordt het volledig huisarrest ingevoerd en recidive zwaarder gewicht gegeven in de strafmaat
- Wordt lik-op-stuk de norm: opgelegde straf wordt direct ten uitvoer gelegd in plaats van na jaren
- Maken we Nederland hufterproef door strafbaar huftergedrag zwaarder te bestraffen, bijvoorbeeld door boetes voor straatvervuilers aanzienlijk te verhogen
- Vereenvoudigen we de rechtelijke procedures en verhogen we de doorloopsnelheid van zaken aanzienlijk
- Voeren we ‘pleabargaining’ in zodat vonnisafspraken gemaakt kunnen worden in ruil voor een bekentenis en worden snelrecht procedures uitgebreid, allemaal met de garantie van goede rechtsbijstand en rechterlijke toetsing
- Richten we ons in de opsporing veel meer op het afpakken van crimineel (en onverklaarbaar) vermogen
- Worden verzoeken voor schadevergoedingen van slachtoffers, net als ontneming van crimineel voordeel, via een aparte en parallelle procedure behandeld door de strafrechter
- Krijgen slachtoffers en nabestaanden een stevigere positie, die de rechten van een verdachte niet ondermijnt maar daarnaast kan bestaan
- Krijgen slachtoffers en nabestaanden in elke zittingszaal een eigen, prominente plaats en worden zij niet zomaar achterin of op de publieke tribune geplaatst
- Wordt er direct een onafhankelijke commissie ingesteld om onderzoek te doen naar en aanbevelingen over de gebrekkige uitvoering van slachtofferrechten door het OM en de strafrechter
- Komt er een digitale televisiezender voor het live uitzenden van strafzaken waarbij de rechtsorde is geschokt om de openbaarheid van en het vertrouwen in de rechtspraak te bevorderen
- Beslist de Tweede Kamer om tot vervolging over te gaan van de bewindslieden die verantwoordelijk zijn voor de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst
Identiteit
De Nederlandse grondwet spreekt treffende woorden over de Nederlandse identiteit. Artikel 1: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook, is niet toegestaan.’ Ofwel: het gaat niet om je afkomst, het gaat om wat je doet! Toch, ondanks dit fiere artikel 1, komt er nog altijd discriminatie voor in ons land en zien we de aandacht voor identiteitspolitiek groeien, in navolging van Amerika. Nu is het prima dat de discussie over identiteit wordt gevoerd. Want de Nederlandse normen en waarden, die hun weerslag hebben gekregen in de Grondwet, zijn – als je dit wereldwijd bekijkt – zeker niet vanzelfsprekend. Soms ontstaat de neiging om die waarden te relativeren. Dat is onverstandig: zij vormen het fundament van onze vrije en gelijkwaardige samenleving. Zeker gezien de aanwezigheid van veel nieuwkomers in ons land en de continue beschikbaarheid van informatie van over de hele wereld, is het bekrachtigen, naleven en oppoetsen van die waarden van belang. Want met dit fundament zien we dat onze samenleving een uitstekend kompas in handen heeft voor een juiste koers in een veranderende wereld. In ons land is initiatief-, denk- en doekracht te over. Daar kunnen we op vertrouwen. We zitten niet te wachten op een overheid die het beter weet en die denkt alles voor ons te moeten regelen. Integendeel! Juist een overheid die zich richt op het bewaken van de grenzen van het speelveld en het corrigeren van excessen, brengt onze diverse en volwassen samenleving in positie om de vraagstukken die zich voordoen voortvarend op te lossen.
En daarom:
- Is de overdracht van democratische waarden en de principes van onze democratische rechtsstaat (het burgerschapsonderwijs) een kerntaak van het onderwijs
- Deinen we niet mee op de golven van de identiteitspolitiek, maar kiezen we voor een praktische en doortastende aanpak van discriminatie, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt
- Kiezen we voor een overheid die de grenzen van het speelveld bewaakt, maar daarbinnen alle ruimte biedt voor de samenleving
- Tonen we ons weerbaar ten opzichte van regimes en ideologieën die het concept van vrijheid niet respecteren (Ofwel: we zijn intolerant tegen intolerantie)
- Gooien we de geschiedenis niet achteloos overboord, maar leren we er juist van
- Hebben we waardering voor tradities
- Staan we pal voor de volledige vrijheid van meningsuiting, en schaffen het delict ‘eenvoudige belediging’ af
- Stimuleren en bewaken we de onafhankelijkheid van de journalistiek, de persvrijheid en de noodzakelijke verscheidenheid (‘pluriformiteit’) van de publieke omroep
