Informatie over Code Oranje

Code Oranje is in 2017 opgericht, door een groep mensen die bezorgd zijn over de staat van onze democratie. Behalve die bezorgdheid zien zij ook een perspectief. De naam Code Oranje heeft dan ook die twee gezichten. Code Oranje verwijst enerzijds naar het zware weer waarin onze democratie terecht is gekomen. Maar de naam verwijst ook naar het wenkend perspectief. Code staat namelijk ook voor Co-democratie. De democratie van ons allemaal, de democratie van het samenspel, de democratie van onderop. Het verwijst daarmee naar een beweging die als een golf door ons land trekt. Van inwoners die niet afwachten, inwoners die met elkaar een burgerinitiatief starten, inwoners die een lokale partij oprichten. En naar de golf van kiezers die daar massaal op stemmen (inmiddels 33 procent!). Code Oranje is als een surfer op die golf, waardoor die golf nog zichtbaarder wordt. Maar die golf zelf, die komt van onderop. Vanuit de Nederlandse bevolking. 

Nee, Code Oranje is eerder te omschrijven als een beweging, die laat zien dat het anders kan. Anders dan we tot nu toe in de politiek gewend zijn. Er is geen overkoepelend orgaan (de “partij”) dat voor ons de (politieke) standpunten bepaalt. Wel delen we met elkaar de overtuiging dat we op basis van gezamenlijke doelen, dialoog en gezond verstand onze verschillen kunnen overbruggen én dat we bij ieder vraagstuk de samenleving betrekken.

In ieder geval dus niet doordat “de partij” die voor ons bepaalt. Hoe dan wel? Door in verbinding te staan met de argumenten en gevoelens van de inwoners, vanuit de overtuiging dat we tegenstellingen kunnen overbruggen. Maar bovenal door open te staan voor de oplossingen die de samenleving biedt. Het is verwant aan de manier waarop – op het lokale niveau – een lokale partij te werk gaat. Vertrekkend vanuit het vraagstuk en daar de beste oplossing bij zoeken. Code Oranje brengt in de praktijk dat we dit bij ieder vraagstuk ook op landelijke niveau organiseren.

Op basis van gesprekken en interviews met een dwarsdoorsnede van onze bevolking, digitale enquêtes, de inbreng van lokale partijen en vanuit de netwerken vanuit de kandidaten op onze kieslijst, wordt een concept-‘agenda van onderop’ opgesteld.

Deze concept-agenda wordt voorgelegd aan de inwoners van ons land. Iedereen kan hierin meedoen. We doen dit met behulp van de DoeMee app. Dit is een nieuwe manier van werken, die kenmerkend is voor Code Oranje. Het gaat ons niet om een partijlidmaatschap, maar om betrokkenheid bij de samenleving en om goede ideeën.

De agenda van onderop die op deze manier tot stand komt, vormt de basis voor het functioneren van de Code Oranje fractie. Tegelijk zal de fractie voortdurend op deze manier blijven werken, zodat veranderende inzichten of nieuwe goede ideeën steeds van invloed zijn op het doen en laten van onze volksvertegenwoordigers.

Code Oranje is ervan overtuigd dat er meer nodig is dan een gewone politieke partij. Wij vinden dat het met de stand van onze democratie “vijf voor twaalf” is. Daarom moet de huidige politieke situatie worden doorbroken. Slechts 2 procent van onze bevolking is lid van een politieke partij. Dus het is zeer de moeite waard – en harde noodzaak – om de ideeën van die andere 98 procent te benutten. Vandaar dat wij willen laten zien dat dit anders kan. Onze toekomstige Kamerleden (volksvertegenwoordigers) leggen dan ook geen verantwoording af aan “de partij” maar zij zullen voortdurend initiatieven nemen tot (nieuwe) vormen van interactie met de samenleving.

Het goede nieuws is, dat daar in veel gemeenten al ervaring mee is opgedaan. Denk bijvoorbeeld aan de burgerbegroting (in Breda), de samenlevingsagenda (in Alblasserdam), de burgerjury (in Rotterdam), het burgerbesluit (in Enschede), de wijkcoöperatie (in Groningen), het maatschappelijk akkoord (in Tubbergen en Kaag en Braassem), de burgertop, het lokale referendum of de toepassingen van e-democracy (in veel gemeenten in ons land). En dit is nog maar een greep: er zijn voorbeelden te over. Het zijn allemaal nieuwe vormen van democratie die in gemeenten met succes zijn uitgeprobeerd. Zij hebben met elkaar gemeenschappelijk dat er meer ruimte is voor burgerzeggenschap, kracht en inzichten vanuit de samenleving.

Alleen op landelijk niveau dringt dit nog onvoldoende door. Daar blijven de politieke partijen met hun onderlinge spel het speelveld beheersen. Dit wil Code Oranje doorbreken. Niet door vanuit het midden naar de extremen te vluchten, maar door de samenleving meer stem te geven.

De meeste politieke partijen hebben op alle onderwerpen een standpunt. Vaak is die ontwikkeld vanuit een overkoepelende ideologie. Maar de inwoners van ons land denken bijna nooit vanuit ideologieën, maar veel meer per maatschappelijk vraagstuk. Vandaar dat er weinig mensen zijn die zich volledig thuis voelen bij één bepaalde partij. Bij het ene thema denkt men meer zus, bij het andere thema meer zó.

Vandaar dat wij de democratie meer langs de lijnen van het vraagstuk willen organiseren. Per vraagstuk – ofwel “thematisch” – bedenken we de beste manier om dat vraagstuk op te lossen. Daarvoor maken we gebruik van die (inmiddels beproefde) nieuwe vormen.

We brengen deskundigen, leken en betrokkenen bij elkaar in wisselende vormen en verbanden, om oplossingen te bedenken voor de vraagstukken die zich voordoen.

Daaronder verstaat Code Oranje dat we verschillen én erkennen én van grote waarde vinden. Tegelijk hechten wij waarde aan het overbruggen van die verschillen – en dus aan het vinden van oplossingen. Kortom, we poetsen verschillen niet weg, maar we kijken naar die verschillen als bouwstenen om de beste oplossing te vinden. Daarom vergroten we de verschillen ook niet extreem uit, en daardoor profileren we ons ook niet op die verschillen. We richten ons erop hoe je vanuit dat verschil verder kunt komen. Soms door “in het midden uit te komen”, maar vaker door verrassende overbruggingsvoorstellen, of door heel nieuwe invalshoeken. Een win-win situatie dus.

Juist voor die oplossingsgerichtheid doen we overigens een beroep op onze inwoners (“de samenleving”), zodat we de kracht van ieders ideeën kunnen aanspreken en benutten.

Alle inwoners van Nederland zijn onze “achterban”. Iedereen doet mee. Ook de mensen die niet stemmen. Gewoon iedereen dus. Want iedereen heeft ideeën die de wijk, ons land en de wereld beter kunnen maken. Vandaar dat wij ernaar streven om iedereen te betrekken.

Nu heeft niet iedereen de behoefte om overal bij betrokken te worden. Vandaar ook dat er meerdere vormen zijn die we toepassen. Je kunt bijvoorbeeld mensen door loting selecteren om hen vervolgens te vragen als groep een oplossing te bedenken. Je kunt ook doelgericht alle direct betrokkenen uitnodigen en een plekje geven in de besluitvorming (“alle belangen aan tafel”). Je kunt brainstormsessies beleggen en het resultaat (digitaal) voorleggen aan een grote groep. Met al die vormen is inmiddels ervaring opgedaan en de “kinderziekten” zijn eruit gehaald.

Bij iedere vorm kijk je vanzelfsprekend goed of je niemand uitsluit en of alle invalshoeken en belangen betrokken worden. Zo krijg je breed gedragen en creatieve oplossingen van goede kwaliteit. Zo creéer je eigenaarschap. Want hoe kun je verwachten dat iemand zich eigenaar voelt van de oplossing, als diegene geen eigenaar mag zijn van het vraagstuk?

Dat is een serieus aandachtspunt: dat je niet alleen met die mensen de besluitvorming organiseert, die hun weg naar het bestuur toch al goed weten te vinden. Dan zou het inderdaad geen goede afspiegeling zijn. Dit is overigens één van de kinderziekten die bij de meeste actuele voorbeelden van nieuwe democratie in het land al overwonnen is.

Dus dit is een belangrijke voorwaarde: als inwoners het stuur in handen krijgen/nemen is het een vast aandachtspunt om alle belangen en invalshoeken in de besluitvorming een gelijkwaardige plek te geven. Dat vraagt alertheid en inspanning van degene die dit organiseert.

Code Oranje bepleit daarom ook niet een “one size fits all” oplossing. Juist per vraagstuk kun je de vorm(en) vinden die het beste bij dat vraagstuk passen. Ook de “laagdrempelige” vormen horen daarbij. Het referendum is daar goed een voorbeeld van. Maar ook aan een “straatinterview”, een app op de mobiele telefoon (Zoals de DoeMee app) of games doen mensen mee, die zich minder thuisvoelen bij georganiseerde gespreksbijeenkomsten.

Gelukkig is met al deze vormen al veel geoefend en zijn de kinderziekten wat dat betreft eruit gehaald. Er zijn ook andere landen, Estland voorop, waar bijvoorbeeld reeds digitale systemen zijn opgezet voor het hele land, beveiligd en al. En: juist doordat er veel mensen deelnemen, voorkom je dat “de macht” bij steeds dezelfde personen is belegd.

Dit betekent niet dat er nooit iets mis kan gaan. Overigens geldt dit evenzeer voor het huidige systeem. Er kunnen altijd mensen zijn, die misbruik proberen te maken van een bepaalde aanpak. We zijn niet naïef, dus daarop zullen we alert blijven.

Nee, dat is het juist niet. dat zou wellicht zo kunnen zijn als je al dit soort initiatieven op zijn beloop zou laten. Maar dat is niet wat Code Oranje bepleit. Wij kiezen heel bewust per vraagstuk voor de juiste (en slimme) manier van organiseren. Dat betekent dat we ervoor zorgen dat mensen die minder sterk in hun schoenen staan ook positie krijgen, zodat (ook) zij daadwerkelijk hun punten kunnen agenderen. Ook op dit punt is reeds voldoende ervaring opgedaan, om te zorgen dat niet “Degene die het hardst roept” gehoord wordt en gelijk krijgt. Kijk ook eens naar het antwoord hierboven.

In de nieuwe democratie zoeken we voor ieder vraagstuk naar de juiste vorm van samenspel om met de samenleving tot de beste oplossing te komen: maatwerk dus. Dat geldt zowel voor het gemeentelijke, provinciale en nationale niveau.

Maar om het niet bij dit antwoord te laten, en concreet te zijn: voor het nationale niveau denken wij in ieder geval aan het volgende:

• Voor het formuleren van de agenda van het parlement wordt voortaan niet alleen bij de verkiezingen op een partij gestemd, maar tegelijkertijd ook op thema’s, zodat de bevolking prioriteiten meegeeft aan de politiek. Tevens wordt tussentijds voortdurend de behoefte en de zorgen van de bevolking gepeild, zodat deze leidend is voor de politieke agenda.
• Geen traditioneel coalitieakkoord, maar een maatschappelijk akkoord. Formatiebesprekingen na de verkiezingen zijn voortaan openbaar en vinden plaats in open communicatie met de samenleving.
• Voor ieder ministerie wordt een burgerjury gevormd van 100 inwoners. Aangevuld met deskundigen per onderwerp, en met een vertegenwoordiging van een aantal Kamerleden. Aan hen wordt gevraagd om overeenstemming te bereiken over de vraagstukken die zich voordoen. Als overeenstemming wordt bereikt, dan neemt de Kamer het over. Indien er geen overeenstemming wordt bereikt, wordt voor het dilemma een vervolgafspraak gemaakt: dat kan een “traditioneel” politiek debat zijn, een referendum of een combinatie van mogelijkheden.
• Code Oranje stelt het eigen programma op in samenspraak met de bevolking. Daarvoor wordt de DoeMee app ingeschakeld. De volksvertegenwoordigers van Code Oranje functioneren op basis van dit programma, maar zullen deze werkwijze ook voortzetten nadat zij gekozen zijn.

Dan moeten we terug naar het begin: de agendering. In het geval van de dividendbelasting kwam het voorstel als een konijn uit de hoge (formatie) hoed. Daar ging het al mis, wat ons betreft. Want waar kwam het voorstel vandaan en wie had er behoefte aan? Die behoefte is altijd vraag nummer één!

Stel nu, dat er daadwerkelijk in ons land de behoefte bestaat om de internationale concurrentiepositie van het bedrijfsleven te verbeteren. Wat ons betreft is dan de volgende stap dat je de verschillende mogelijkheden om dit te bereiken, verkent. Daarbij kan heel goed de deskundigheid vanuit het bedrijfsleven worden betrokken. En vervolgens ga je die mogelijkheden afwegen. Wat ons betreft aan gemengde gesprekstafels, met alle belangen aan tafel. Kijken of je samen eruit komt, of dat je tegen dilemma’s aanloopt. Op deze manier ontstaan gedragen oplossingen, of maak je de dilemma’s goed zichtbaar. Al deze stappen zijn in het voorbeeld van het afschaffen van de dividendbelasting niet gezet. Dan is het niet vreemd dat er onrust ontstaat. Wij zouden zeggen: keer terug naar het begin. Eerst maar eens de vraag en de behoefte helder krijgen.

Code Oranje werkt inderdaad samen met lokale partijen, vanwege de verwantschap in doelstellingen. 

Die samenwerking kan verschillende vormen hebben:

• de lokale partijen draagt bij aan het opbouwen van de ‘Code Oranje-agenda van onderop’
• (volks-)vertegenwoordigers van lokale partijen nemen deel op de kieslijsten van Code Oranje
• de lokale partij maakt gebruikt van de DoeMee app om hun lokale programma van onderop te ontwikkelen
• de lokale partij neemt deel aan het netwerk voor kennisuitwisseling dat Code Oranje faciliteert
• de lokale partij voegt de naam ‘Code Oranje’ toe aan de eigen naam of gebruikt de toevoeging ‘powered by Code Oranje’

Belangstellenden voor een of meerdere vormen van samenwerking kunnen contact opnemen met lokalepartijen@wijzijncodeoranje.nl